Kompasy wojskowe, turystyczne, busole

splitter

Kompas czy busola?

Właściwe wyznaczenie kierunków świata ma kluczowe znaczenie w trakcie przemieszczania się w terenie. Do prawidłowej nawigacji przydatne będzie posiadanie na wyposażeniu kompasu lub busoli.

Jak jest różnica pomiędzy tymi dwoma urządzeniami?

Kompas współczesny wyposażony jest w igłę magnetyczną umieszczoną w cieczy (w większości przypadków jest to alkohol). Czasami można spotkać kompasy, gdzie igła magnetyczna zawieszona jest na ostrzu w zbiorniku wypełnionym powietrzem. Kompas magnetyczny posiada różę wiatrów, czyli podziałkę kątową dzięki, której można odczytać właściwy kierunek.

Busola w porównaniu z kompasem jest urządzeniem wielofunkcyjnym i tak jak kompasy została wyposażona w igłę magnetyczną wskazującą kierunek północny. Dodatkowo posiada przyrządy celownicze (muszkę i szczerbinkę), które pozwalają w terenie wyznaczać azymuty i poruszać się bez mapy. Tak więc to jest ta główna różnica pomiędzy kompasami a busolami - możliwość wyznaczenia azymutu. Dlatego też wiele osób związanych z survivalem czy żołnierze wybierają do swoich zestawów przetrwania małą busolę, która w sytuacji kryzysowej pozwoli na prawidłowe przemieszczanie się w terenie.

Jak działa kompas?

Jak wspomnieliśmy wcześniej, kompas posiada igłę magnetyczną, na której oznaczony jest kierunek północny (N) i południowy (S). Obecnie większość producentów w swojej ofercie posiada kompasy, w których wypełnieniem zbiornika z igłą jest alkohol lub olej mineralny. Możemy również spotkać modele wypełnione powietrzem.

Obudowy w kompasach wykonywane są z materiałów, które nie ulegają namagnesowaniu. Ma to bardzo istotne znaczenie, ponieważ w kompasie namagnesowana jest igła, wytwarzająca pole magnetyczne. Jeżeli znalazłaby się w obudowie, która może ulec namagnesowaniu to będzie wskazywać błędny odczyt.

Bardzo często kompasy posiadają otwór w obudowie umożliwiający montaż linki paracord lub retraktora, który zabezpieczy urządzenie przed przypadkowym zgubieniem w terenie. Natomiast lekkie kompasy turystyczne wykorzystywane w biegach na orientację wyposażone są w większości przypadków w uchwyt na nadgarstek lub kciuka.

Kompas turystyczny pomoże określić kierunki świata

W harcerstwie, wojsku czy też na szkoleniach survivalowych uczestniczy są informowani jak alternatywnie wyznaczyć kierunki świata bez użycia kompasu czy busoli. Można wykorzystać w tym celu mech na drzewach, zegarek, gwiazdozbiory czy też mrowisko - niestety są to sposoby obarczone dużym ryzykiem błędu.

Dlatego większość instruktorów poleca mieć przy sobie nawet najmniejszy kompas guzikowy lub niewielki kompas turystyczny, dzięki którym będziemy mogli określić właściwy kierunek.

Wpływ otoczenia na pracę kompasu

Korzystając z kompasu warto pamiętać, że urządzenia elektryczne, magnesy, a także przedmioty wykonane z żelaza mogą zakłócić pole magnetyczne ziemi a tym samym wskazać błędny odczyt.

Dlatego zaleca się, aby nie używać kompasów w pobliżu urządzeń elektrycznych mogących być źródłem pola magnetycznego, w pobliżu sieci wysokiego napięcia, czy innych stalowych elementów. Zdarzały się przypadki, że użytkownik nie wyznaczył odpowiedniego kierunku, ponieważ w pobliżu kompasu znajdowała się metalowa turystyczna łyżka.

Podział kompasów ze względu na budowę

Kompasy możemy rozróżnić ze względu na budowę na dwie główne kategorie:

• kompasy pudełkowe - to modele, w których zbiornik z igłą magnetyczną znajduje się w zamykanym pojemniku. Modelami zamykanymi najczęściej są busole, które od wewnętrznej strony pudełka posiadają lusterko, a w obudowie umieszczone są przyrządy celownicze, które są niezbędne do nawigacji na azymut.
• kompasy mapowe - inaczej zwane płytkowymi, to modele w formie płaskiej płytki, do której przytwierdzono zbiornik z igłą magnetyczną. Najczęściej płytka jest przeźroczysta, aby łatwiej było korzystać jednocześnie z kompasu i mapy. Na takich płytkach umieszczane są podziałki ze skalami, linijka lub limbusy, czyli obrotowe podziałki ze stopniami. Kompasy turystyczne najczęściej posiadają konstrukcję płytkową z uwagi na niską masę, dzięki czemu można je wygodnie przenosić na szyi lub włożyć do kieszeni spodni taktycznych. Wielu zawodników startujących w biegach na orientację wyposażonych jest w tego typu urządzenia do nawigacji.

Busole - pomocne do wyznaczania azymutu

Doświadczeni użytkownicy kompasów bardzo często wybierają ich bardziej rozbudowane wersje, jakimi są busole. To kompasy, które dodatkowo posiadają przyrządy celownicze - muszkę i szczerbinkę niezbędne do wyznaczenia azymutu.

Czym jest azymut? Azymut to kąt zawarty między północną częścią południka odniesienia a danym kierunkiem poziomym. Wartość azymutu liczy się zgodnie z ruchem wskazówek zegara i wyraża w mierze kątowej, najczęściej w stopniach. Wykorzystywany jest on w nawigacji w terenie oraz do pomiarów geodezyjnych.

Czyli, krótko mówiąc: każda busola jest kompasem, natomiast kompas pozbawiony muszki i szczerbinki nie jest busolą.

Kompasy do zadań specjalnych i nie tylko

Rynek turystyczny i militarny posiada bardzo szeroką ofertę kompasów. Dlatego warto zastanowić się, do czego będzie nam kompas czy busola.

Miłośnicy survivalu zapewne będą posiadać kilka modeli - mniejsze kompasy typu guzikowego najczęściej znajdują się w zestawie przetrwania lub stanowią jeden z elementów naszego ekwipunku EDC (Every Day Carry). Niewątpliwie ich zaletą jest niska waga oraz małe wymiary ułatwiające przenoszenie w spodniach Helikon czy organizerach.

Kompasy turystyczne to najczęściej modele płytkowe, które łatwo zawiesić na szyi lub dzięki specjalnym uchwytom zamocować na nadgarstku lub kciuku. Te modele kompasów bardzo często wykorzystywane są przez uczestników biegów na orientację, harcerzy, czy też turystów, którym zależy na precyzyjnym odczycie i niskiej wadze.

Kompasy lub busole wojskowe to urządzenia, które cechują się wytrzymałością i odpornością. Najczęściej są to modele pudełkowe, które można zamknąć, dzięki czemu są mniej podatne na uszkodzenia. Dodatkowo powinny posiadać podziałki UTM, które będą pomocne przy wykorzystaniu z mapami wojskowymi.

Przeczytaj nasze artykuły o kompasach:

• Kompasy i busole, czyli co początkujący miłośnik wędrówek powinien wiedzieć